มีหนี้เหมือนกัน แต่ครัวเรือนร่ำรวยลงทุนเพื่ออนาคตลูกได้มากกว่า

เด็กและเยาวชนไทย 6.2 ล้านคนอาศัยอยู่ในครัวเรือนที่มีหนี้ คิดเป็น 61% ของเด็กและเยาวชนอายุไม่เกิน 25 ปีทั้งประเทศ สัดส่วนนี้ใกล้เคียงกันทั้งในกลุ่มครัวเรือนร่ำรวยที่สุด 20% บน และยากจนที่สุด 20% ล่าง โดยกลุ่มร่ำรวยมียอดหนี้สูงกว่า เฉลี่ย 1.2 ล้านบาท ขณะที่กลุ่มยากจนมีหนี้เฉลี่ย 1.8 แสนบาทต่อครัวเรือน เมื่อเทียบกับสินทรัพย์ที่มี จะพบว่าหนี้ของครัวเรือนร่ำรวยคิดเป็นสัดส่วนสูงถึง 63.0% ขณะที่หนี้ของครัวเรือนยากจนคิดเป็น 34.3% ของสินทรัพย์^[1]ผลสำรวจภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน สำนักงานสถิติแห่งชาติ (2023) คำนวณโดย 101 PUB

แม้จะมีหนี้เหมือนกัน แต่จะเห็นว่า ครัวเรือนรวยและจนมีหนี้ไม่เท่ากัน นอกจากนี้ โครงสร้างหนี้ก็ต่างกันด้วย

จากแผนภูมินี้ จะเห็นว่าครัวเรือนกลุ่มร่ำรวยมีหนี้บ้าน หนี้ธุรกิจ และหนี้การศึกษาในสัดส่วนสูงกว่าครัวเรือนยากจนอย่างเห็นได้ชัด หนี้กลุ่มนี้อาจมองได้อีกนัยหนึ่งว่าเป็นการลงทุนเพื่ออนาคต โดยเฉพาะหนี้การศึกษาที่ย่อมผลิดอกออกผลเมื่อเด็กและเยาวชนเติบโตขึ้นเป็นแรงงานในวันข้างหน้า

ในอีกด้านหนึ่ง หนี้ซึ่งอาจก่อดอกผลของครัวเรือนยากจนกลับเป็นหนี้เกษตรซึ่งไม่มีหลักทรัพย์ค้ำประกัน และเป็นหนี้ที่ทำให้ติดอยู่ในวังวนหนี้มากกว่าที่จะช่วยให้ยกระดับฐานะได้ เด็กและเยาวชนที่เติบโตขึ้นมาในครัวเรือนยากจน แม้จะมีหนี้จำนวนน้อยกว่า แต่โอกาสที่จะหลุดพ้นจากความยากจนก็น้อยด้วย หนี้ที่มีเหมือนกันจึงอาจมีความหมายต่างกัน สำหรับบางครอบครัว หนี้อาจเป็นโอกาส แต่สำหรับอีกครอบครัว หนี้อาจหมายถึงคำสาปที่คอยถ่วงรั้งชีวิตให้ย่ำอยู่กับที่